Tutoring

Tutoring jest jedną z metod edukacji zindywidualizowanej, polegającą na długotrwałej , sytematycznej i indywidualnej pracy, której celem jest wspieranie ucznia w rozwoju zgodnie z jego zainteresowaniami, predyspozycjami i możliwościami. Tutoring wywodzi się ze świata akademickiego (wzorami są Oxford i Cambridge), gdzie jest metodą pracy profesora ze studentem (studentami), której celem jest wspomaganie studenta w rozwoju intelektualnym i moralnej. Metoda ta sprawdza się również w innych sytuacjach edukacyjnych. Celem ogólnym tutoringu szkolnego jest wspieranie ucznia (podopiecznego) w rozwoju, w planowaniu własnej drogi edukacyjno-zawodowej i osiąganiu samodzielności i dojrzałości. Tutoring pomaga łączyć proces dydaktyczny z procesem wychowawczym – cechuje go podejście do ucznia jako osoby, która działa w wielu środowiskach, nie tylko w szkole. Dlatego tutoring wpisuje się w nurt edukacji spersonalizowanej.

Cele szczegółowe to:

• lepsze poznanie samego siebie,
• rozpoznanie własnych talentów, uzdolnień, mocnych stron i praca na nich,
• rozwijanie własnych zainteresowań,
• kształtowanie umiejętności planowania własnego rozwoju (edukacyjnego, zawodowego i życiowego),
• nawiązywanie i pogłębianie relacji społecznych w szkole i poza nią.

Aby zrealizować te cele potrzeba na to czasu, uwagi i regularności – między innymi tymi cechami tutoring wyróżnia się spośród innych metod edukacyjnych.

Główne dwa zadania szkoły to nauczanie i wychowywanie. Tutoring pomaga łączyć proces dydaktyczny z procesem wychowawczym dzięki temu, że oferuje czas i miejsce na to, aby uczeń mógł porozmawiać nie tylko o swoich sukcesach, ale i problemach w szkole, o swoich planach i marzeniach na przyszłość. Tutoring to nie kolejny przedmiot nauczania, to nie konsultacje czy korepetycje, choć tutoring może wzmacniać proces dydaktyczny. Nie ma tu ocen, zaliczeń ani dodatkowych obowiązków. Cykliczne spotkania wymagają jednak woli po obu stronach, zarówno tutora, jak i podopiecznego.


„Uważam, że tutoring stwarza przestrzeń, dzięki której uczeń może być uczniem, nauczyciel może być nauczycielem i każda ze stron pozostaje w pełnym zrozumieniu i szacunku względem siebie. Nie jak równy z równym, ale jak człowiek z człowiekiem.”

Dorota Domatowicz, nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym nr V we Wrocławiu

Uczeń/podopieczny – osoba, która wyraża zgodę na to, aby wspólnie pracować z tutorem nad własnym rozwojem.

Tutor – osoba, która korzystając z własnych zasobów i doświadczeń życiowych pełni wobec ucznia (podopiecznego), rolę przewodnika i doradcy. W roli tutorów dobrze sprawdzają się nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, doradcy.


„… tutor, nie musi być poważny, stoicko spokojny, zdystansowany. Tutor może być sobą, nawet freekiem, ale tylko wtedy kiedy dokładnie wie kim jest i kim jest w relacji z drugą osobą. Wtedy mogę decydować i dawać tyle energii ile chce, mogę ładować czyjeś baterię nie obawiając się, że rozładują się moje.”

Karol Krukowski, nauczyciel w ZS nr 25 we Wrocławiu


"Tutoring jest towarzyszeniem uczniowi w jego drodze przez edukację. Tutor natomiast jest dla ucznia, jak zwierciadło, w którym ten może zobaczyć co się w nim dzieje lub lampa, która oświetla drogę, pokazuje kierunek."

Beata Majda, nauczycielka SP 34 w ZSP 6 we Wrocławiu

CZAS – tutoring jest procesem i relacją trwającą od pół roku do kilku (kilkunastu) lat.

UWAGA – proces ten angażuje uwagę tutora, który aby móc wspierać ucznia, musi go dobrze poznać jako osobę (mocne/słabe strony, sytuację i doświadczenia, potrzeby i plany).

REGULARNOŚĆ i SYSTEMATYCZNOŚĆ– spotkania ucznia z tutorem są zaplanowane w regularnych odstępach czasu (co tydzień-dwa), zapewnia to możliwość czuwania nad postępami ucznia, modyfikowanie celów zgodnie z bieżącą sytuacją i potrzebami.

TUTORIALE – indywidualne spotkania (od kilkunastu minut do godziny) odbywające się w szkole lub poza nią.

DOBROWOLNOŚĆ – optymalny tutoring możliwy jest wówczas, gdy obie strony (tutor i podopieczny) wyrażą wolę spotkania i rozmowy.

Przyjmuje się kilka odmian tutoringu, zależnie od tego, kto jest podmiotem, jak i w jakich warunkach się odbywa.

Tutoring rówieśniczy ma miejsce w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, gdy dzieci starsze lub posiadające bogatszą wiedzę lub umiejętności, opiekują się i uczą dzieci młodsze (mogą to być również równolatki o różnych zainteresowaniach).

Tutoring wychowawczo-rozwojowy dotyczy dzieci w starszych klasach szkoły podstawowej oraz młodzieży w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Tutaj tutorem jest nauczyciel lub wychowawca, który poznając zainteresowania ucznia pomaga mu ukierunkować dalszy rozwój poprzez wspólne wytyczanie celów i czuwanie nad ich realizacją. Rozwój rozumiany jest tutaj wszechstronnie, nie tylko w sensie intelektualnym, ale również społecznym czy kulturowym.

Tutoring naukowy skupia się na rozwoju intelektualnym ucznia w sytuacji, gdy ten ma już sprecyzowane zainteresowania i pragnie je pogłębiać. Tutoring taki adresowany jest do uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Tutoring zakłada cztery etapy współpracy:
poznanie podopiecznego (jego talentów, mocnych i słabych stron, preferowanych stylów uczenia się, wartości, planów życiowych), 
wspólne wyznaczenie celów edukacyjnych, w osiągnięciu których pomocny może być tutor i zaplanowanie działań zmierzających do ich osiągnięcia, 
realizację przyjętego planu współpracy, 
podsumowanie efektów współpracy tutorskiej.


Uważam, że ważnym elementem procesu tutoringu jest stałe motywowanie ucznia. Wiadomo, że nawet jeśli ta motywacja na początku jest duża, w miarę upływu czasu na ogół spada, zwłaszcza jeśli po drodze pojawiają się trudności. Dlatego staram się wzbudzić w uczniu poczucie sensu, tego co robi."

Beata Majda, nauczycielka SP 34 w ZSP 6 we Wrocławiu

Tutoring stosowany jest od kilku lat w wielu szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w kilku miastach Polski. Praktykowanie tutoringu powiązane jest z przygotowaniem nauczycieli do pełnienia nowej roli (kursy tutorskie I i II stopnia) oraz możliwością korzystania przez nich z konsultacji i superwizji, aby wspierać ich w prowadzeniu tutoriali. W praktyce poszczególne szkoły bardzo różnie organizują tutoring i tutoriale zależnie od ilości tutorów, ilości objętych tutoringiem klas/uczniów. Niektóre szkoły wprowadzają kilku tutorów w miejsce wychowawcy klasy (jeden z nich formalnie pełni musi pełnić rolę wychowawcy), inne szkoły wolą rozwiązanie polegające na tym, że wychowawca odpowiada nadal za klasę jako całość, podczas gdy tutorzy pracują indywidualnie z ok. 10 osobami (3 tutorów przypada na klasę).


„W pracy tutora najbardziej podoba mi się to, że ja i mój podopieczny, mamy czas dla siebie. Kiedy siadamy w moim pokoju, aby porozmawiać - czas zwalnia, staje w miejscu. Dialog toczy się niespiesznie, w swoim rytmie. Nie ma nerwowego spoglądania na zegarek. Czasami zapada cisza. Ale nie jest ona taka, jaką znałam dotychczas: ciężka i krępująca, kiedy nie wiadomo, co powiedzieć. Ta cisza pozwala się skupić, zastanowić. W tej ciszy też rozgrywa się dialog. W tej ciszy oboje odpoczywamy: od stresu, zgiełku i bałaganu. Nie wiemy jak przebiegnie rozmowa. Nie zawsze rozmawiamy o czymś bardzo ważnym – czasami są to błahe sprawy codzienne. Moje i mojego ucznia. Okazało się, że nie tylko ja towarzyszę moim podopiecznym. Czasem oni towarzyszą mnie.”

Dorota Cichecka, dyrektorka LO ZOK "Profesor", Poznań

Jakie korzyści płyną z tutoringu?
uczeń ma stworzone warunki i pomoc do wszechstronnego rozwoju, 
może regularnie spotykać się z nauczycielem – tutorem, który ma czas zarezerwowany tylko dla niego i traktuje go jako indywidualność, 
na spotkaniach uczeń może, między innymi dzięki wykorzystaniu testów czy ćwiczeń, poznać swoje uzdolnienia i predyspozycje, co ułatwia planowanie dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej, 
tutor może pomóc uczniowi w wyznaczaniu celów na przyszłość oraz towarzyszyć w ich realizowaniu – zarówno uczniowi uzdolnionemu, jak i temu, który boryka się z różnego rodzaju trudnościami, 
nauczyciel ma możliwość lepszego poznania i współpracy z uczniem.


"Wychowawstwo szkolne stało się o wiele łatwiejsze. Uczniowie przejmują inicjatywę i odpowiedzialność za podjęte zadanie. Wreszcie chcą i widzą sens długotrwałej, ciężkiej, zaplanowanej pracy nad samym sobą, odkrywają swoje pasję, rozwijają to co w nich najlepsze."

Anna Sobczak, Spółdzielnia Pracy „Oświata” we Wrocławiu